Dlaczego na tarczach cyfrę rzymską 4 często zapisuje się jako „błędną”?

Około 90% wszystkich producentów zegarków używa pisowni IIII zamiast faktycznie poprawnej IV w przypadku modeli z cyframi rzymskimi na tarczy. Chcielibyśmy bardziej szczegółowo wyjaśnić, dlaczego tak jest, skąd wzięła się ta tradycja i dlaczego nadal robi się to w ten sposób w tym poście na blogu.

Cztery teorie

Istnieją różne teorie na temat powstania pisowni IIII. Najważniejsze z nich to:

1. Teoria Jowisza

W czasach starożytnego Rzymu znaki IV można było również odczytać jako JU. JU z kolei było skrótem od rzymskiego bóstwa Jowisza. Gdyby ten skrót umieścić na tarczy obok zwykłych cyfr, uznano by to za bluźnierstwo.

2. Upodobanie Króla Słońce

Zgodnie z tą teorią za pisownię IIII odpowiadają osobiste preferencje Króla Słońce Ludwika XIV. Wolał IIII i zachęcał zegarmistrzów ze swojego obszaru wpływów do używania tej pisowni.

3. Symetria i równowaga optyczna

Jeśli spojrzysz na tarczę, naprzeciwko czwórki znajduje się ósemka. Składa się z czterech pojedynczych cyfr, a mianowicie VIII. Przy rzeczywiście poprawnej pisowni IV, różna liczba cyfr powoduje wizualny brak równowagi. Dlatego ze względów estetycznych wybrano model IIII.

4. Aspekty ekonomiczne

Teoria ta dotyczy form, których złotnicy używali do wykonywania liczb. Dzięki formie składającej się tylko z czterech cyfr (X, V, I, I) pełny zestaw indeksów można było odlać w czterech przejściach. Nie byłoby to możliwe przy pisowni IV, a produkcja byłaby bardziej skomplikowana i kosztowna.

Która z tych teorii była faktycznie decydująca, wciąż jest przedmiotem dyskusji. Nie ma pewności, czy na to pytanie kiedykolwiek uda się uzyskać pewną odpowiedź. Ale z całą pewnością można powiedzieć, że ta stara tradycja modelu IIII została zachowana w branży zegarkowej do dziś.