Waarom wordt de Romeinse 4 vaak ‘fout’ gespeld op de wijzerplaten?

Ongeveer 90% van alle horlogefabrikanten gebruikt de spelling IIII in plaats van de eigenlijk correcte IV voor modellen met Romeinse cijfers op de wijzerplaat. Wij willen u graag nader uitleggen waarom dit het geval is, waar deze traditie vandaan komt en waarom dit zo is wordt vandaag de dag nog steeds op deze manier gedaan in deze blogpost.

De vier theorieën

Er zijn verschillende theorieën over hoe de spelling IIII tot stand is gekomen. De belangrijkste zijn de volgende:

1. Jupiter-theorie

Ten tijde van de Romeinse oudheid konden de karakters IV ook gelezen worden als JU. JU was op zijn beurt de afkorting voor de Romeinse godheid Jupiter. Als deze afkorting samen met gewone cijfers op een wijzerplaat zou zijn gezet, zou dit als godslastering zijn gezien.

2. De voorkeur van de Zonnekoning

Volgens deze theorie zijn de persoonlijke voorkeuren van de Zonnekoning LOUIS XIV verantwoordelijk voor de spelling IIII. Hij gaf de voorkeur aan de IIII en moedigde horlogemakers in zijn invloedsgebied aan om deze spelling te gebruiken.

3. Symmetrie en optisch evenwicht

Als je naar een wijzerplaat kijkt, zie je direct tegenover de vier de acht. Deze bestaat uit vier afzonderlijke cijfers, namelijk VIII. Bij de daadwerkelijk correcte spelling IV zorgt het verschillende aantal cijfers voor een visuele onbalans. Daarom werd om esthetische redenen voor de IIII gekozen.

4. Economische aspecten

Deze theorie gaat over de mallen die de goudsmeden gebruikten om de cijfers te maken. Met een mal bestaande uit slechts vier cijfers (X, V, I, I) kon in vier stappen een complete set indexen worden gegoten. Dit zou niet mogelijk zijn geweest met de spelling IV en de productie zou ingewikkelder en duurder zijn geweest.

Welke van deze theorieën feitelijk de beslissende was, wordt nog steeds besproken. Het is onzeker of deze vraag ooit met zekerheid kan worden beantwoord. Maar wat met zekerheid kan worden gezegd is dat deze oude traditie van de IIII tot op de dag van vandaag in de horloge-industrie bewaard is gebleven.